Na mijn vorige blog dender ik nog even door over onzinnige beoordelingen.[1] Wat is er met die EZWb’s aan de hand? Het zijn er 40 duizend, waarvan twee derde niets oplevert. Verzekeringsartsen moeten tien van dit type uitgebreide WIA-achtige beoordelingen uitvoeren om bij drie mensen na één jaar het ziekengeld te kunnen beëindigen. Als er ergens capaciteit wordt verspild is het hier: een enorm aantal beoordelingen voor nop. Een jaar later worden die beoordelingen overgedaan. Vaak door een andere verzekeringsarts.

Maar dat is niet het ergste. Veel erger is dat dit staketsel zo uitpakt dat juist werkers met een laag loon na een jaar uit de Ziektewet worden gekieperd. Heb je een hoger loon dan kun je er gewoon nóg een extra jaar in verblijven met alle bijkomende voordelen.

Toegegeven, toen deze figuur, bedacht door slimme beleidslui bij SZW, in 2013 werd ingevoerd had ik daar een positief gevoel bij. Vanuit het re-integratieperspectief wel te verstaan. Dat was naïef. Het leek me prima om bij vangnetters zonder werkgever na het eerste jaar al de knoop naar ander passend werk door te hakken in plaats van twee jaar blijven ‘hangen’ op de titel ‘ongeschikt voor de laatst verrichte arbeid’.[2] Ik pleitte er zelfs voor om de ziektewetperiode voor vangnetters weer terug te brengen van twee naar één jaar. Dat was al te gortig.

Kansrijk

De EZWb is echter verworden tot een ordinaire claimbeoordelingstruc. Er wordt ook op aangestuurd door in de aanloop ernaartoe weinig te doen aan re-integratie (‘bij de EZWb zijn we er toch vanaf’, ’daarna hoeven we helemaal niets meer te doen, dus waarom nu er energie in steken’). Planningen worden erop aangepast. Er is getouwtrek van eigenrisicodragers. In de uitvoering wordt er vooraf op geselecteerd. Dat heet screening op ‘kansrijk’ en ‘kansarm’. Drie keer raden wie kansrijk is.

Er zijn een paar ‘leuke’ extra’s voor deze categorie (hier wordt het wat specialistisch). Je verliest je uitgangspositie voor een eventuele latere WIA-uitkering. En bij een nieuwe ziekmelding ná de EZWb kun je worden beoordeeld op slechts één van de eerder door de arbeidsdeskundige geduide functies. Een smallere basis is niet te bedenken. Je snapt het pas als je het doorhebt. Inmiddels is mijn appreciatie van deze wetgeving opgeschoven van naïef positief naar realistisch negatief.

Discriminatie

Wie getroffen wordt door deze fundamentele rechtsongelijkheid en daar moord en brand over schreeuwt geef ik geen ongelijk. Het is een verneukeratieve vorm van discriminatie. Artikel 1 van de Grondwet: ‘op welke grond dan ook’. Verbazingwekkend dat niemand dit serieus aan de orde stelt. We vinden dit blijkbaar allemaal doodnormaal. Iets voor de bestuursrechter? Ik heb geen hoge verwachtingen, in Nederland toetsen rechters wetten niet aan de Grondwet.

Wat is hieruit af te leiden? Eén: het interesseert het ministerie kennelijk weinig dat wetgeving discrimineert naar de onderkant van de arbeidsmarkt. Twee: uit niets blijkt dat het ministerie aanstalten maakt om aan deze praktijk een einde te maken en de rechten gelijker te trekken. Drie: het kan niet schelen dat verzekeringsartsen hiervoor 40 duizend grotendeels zinloze extra beoordelingen moeten doen. Vier: de ingeboekte besparing op de uitkeringskosten is veel belangrijker. Dat die besparing wordt weggehaald bij de minst draagkrachtigen in onze samenleving: tja, minimumloners, flexwerkers. Die trekken wel vaker aan het kortste eind. En moeten uiteraard het meest achter de broek worden gezeten.

Oplossing

Is er een fatsoenlijke oplossing? Natuurlijk: de EZWb afschaffen. Iedereen twee jaar recht op ziekengeld of niemand. Waar een wil is, moet je geld voor overhebben. Allemaal terug naar een jaar kan ook, maar daarover is het de laatste tijd doodstil.

Gelijke monniken, gelijke kappen: dat principe is bij de EZWb al lang niet meer vol te houden. EZWb’s staan met vette stip bovenaan in het rijtje onzinnige én discriminerende beoordelingen. Een mooie kans om substantieel iets aan het capaciteitsprobleem bij verzekeringsartsen te doen.

En als SZW niet bereid is aan deze gigavastloper iets te doen, dan heeft het dat capaciteitsprobleem helemaal aan zichzelf te danken.

Dus: EZWb, weg ermee!

voetnoten

1. Jim Faas, ‘Schrap in onzinnige beoordelingen’, Medisch Contact, 13 oktober 2020.

2. Jim Faas, ‘Standpunt TBV modernisering ZW: hoezo?’, Tijdschrift voor Bedrijfs- en Verzekeringsgeneeskunde, 6/2013.

‍