'Bruggen bouwen over de kenniskloof'

‍De inzet van medisch deskundigen in arbeidsongeschiktheidsgeschillen door de bestuursrechter

Proefschrift: verdediging 5 september 2019, 13.45 u in de aula van de VU, de Boelelaan, Amsterdam

Het is schering en inslag dat rechters in beroepszaken over arbeidsongeschiktheid medische rapporten moeten beoordelen. De vraag is of zij daar wel toe in staat zijn. Rechters zijn immers geen artsen. Ze kunnen, als ze er niet uitkomen, zelf een medisch deskundige inschakelen. Dan moeten ze het rapport van de deskundige op waarde schatten. Kunnen ze dát dan wel? De inbreng van die medisch deskundige is doorslaggevend voor de uitkomst van de beroepszaak. Daarom is het van groot belang dat dit proces zorgvuldig en inzichtelijk verloopt.
Over dit type beroepszaken wordt veel geklaagd door burgers die moeite hebben om in dit proces met de juiste middelen afwijzende besluiten van UWV over een Ziektewet-, WIA- of Wajong-uitkering te bestrijden. Is hier wel sprake van een eerlijk proces – ‘fair trial’ – conform het Europees Verdrag ter Bescherming van de Rechten van de Mens?  

Faas ontrafelde minutieus alle verschillende stappen die de bestuursrechter in dit proces doorloopt. Hoe hij naar medische rapporten kijkt,welke inbreng hij verwacht van de burger en van UWV, wanneer hij aan het twijfelen slaat, wanneer hij er toe komt zelf een deskundige in te schakelen en wie dat dan precies moet zijn, waarna het vraag-en-antwoord spel met de deskundige volgt.  

Voor zijn onderzoek bekeek Faas procesdossiers, interviewde hij 25 rechters en analyseerde hij jurisprudentie. Hij ontdekte dat zich in dit proces heel wat situaties of beslismomenten voordoen, waar de door de bestuursrechter gemaakte keuzes de kwaliteit van de rechtsgang en het uiteindelijke gerechtelijk oordeel substantieel negatief kunnen beïnvloeden. Zowel de huidige uitvoering van het proces als de inrichting zijn daaraan debet. Het ontbreekt daarnaast fors aan transparantie over de bekwaamheden van alle in dit proces betrokken medisch deskundigen.

Faas komt tot meer dan 25 knelpunten, die hij van aanbevelingen voorziet. Zo moet de rechter zich meer bewust zijn van het feit dat hij niet weet wat hij niet weet, meer oog hebben voor de zwakke rechtspositie van de burger en zich tijdens het proces veel directer en vaker laten informeren door een medicus. Ook is het hoogste tijd dat medisch deskundigen zich helder en transparant aan de buitenwereld presenteren door bijvoorbeeld een traceerbaar ‘position paper’ of‘disclosure statement.’